برخی از اصطلاحات مربوط به حسابداران / آیین رفتار حرفهای حسابداران
ـ حسابدار حرفهای شخص حقیقی یا مؤسسه ای است که عضو یک تشکل حرفه ای باشد.رفتار حرفهای حسابداران
ـ حسابدار حرفهای مستقل حسابدار حرفه ای است که خدمات حرفه ای خود را مستقلاً به عموم ارائه می کند. این عنوان درباره حسابداران حرفه ای شاغل در مؤسسات حرفه ای نیز بکار می رود.خدمات مالی و حسابداری
ـ حسابدارحرفه‌ای تحت استخدام حسابدار حرفه ای است که برای ارائه خدمات حرفه ای خود، به عنوان یک شخص حقیقی در استخدام یک کارفرما (به استثنای مؤسسات حرفه ای ) است.شرکت حسابداری
ـ خدمات حرفهای هرگونه خدمات حسابداری، حسابرسی، مالیاتی، مشاوره مدیریت و مدیریت مالی است که توسط حسابداران حرفه ای ارائه می شود و انجام آن مستلزم بکارگیری دانش حسابداری و مهارتهای مرتبط با آن است.فرسان
ـ تبلیغات اطلاع رسانی به عموم، با نگرش جلب مشتری، درباره خدمات و مهارتهایی است که توسط حسابداران حرفه ای ارائه می شود.
ـ گزارشگری حرفهای کاری است که مستلزم اظهارنظر حرفه ای نسبت به اطلاعات مالی به وسیله حسابدار حرفهای مستقل می باشد.
مسئولیت حسابدار حرفه ای تنها به تأمین نیازهای صاحبکار یا کارفرما محدود نمی شود و رفع نیازهای طیف وسیعی از اشخاص را در بر می گیرد . به همین دلیل استانداردهای حرفه ای به نحو چشمگیری تحت تأثیر ملاحظات منافع عمومی ، تدوین می شود . برای مثال :
حسابرسان مستقل با اظهارنظر درباره صورتهای مالی به سرمایه گذاران و مؤسسات مالی برای سرمایه گذاری و اعطای تسهیلات مالی کمک می کنند.
مدیران مالی با انتخاب راه کارهای مناسب، امکان استفاده مؤثر و کارآ از منابع واحدهای اقتصادی را فراهم می کنند.
حسابرسان داخلی اطمینان بیشتری نسبت به سیستم کنترلهای داخلی فراهم می آورند و درنتیجه قابلیت اتکای اطلاعات تهیه شده برای خارج از واحد اقتصادی افزایش می یابد.
حسابداران حرفـه ای نقش با اهمیتی در بهبود وضعیت اقتصادی جامعه ایفا می کنند ؛ برای مثال استفاده کنندگان ، در زمینه‌های حسابداری و گزارشگری مالی ، مدیریت مالی و مشاوره های حرفه ای مناسب و قابل قبول درباره بسیاری از موضوعات تجاری و مالیاتی، به خدمات حسابداران حرفه ای اتکا می کنند .
حفظ اعتماد عمومی به حرفه حسابداری تا زمانی میسر است که حسابداران حرفه ای خدمات خود را در سطحی ارائه کنند که شایسته اعتماد جامعه باشد ؛ از این رو خدمات حسابداری حرفهای باید در بالاترین سطح ممکن و با رعایت ضوابطی ارائه شود که تداوم انجام این خدمات با کیفیت مناسب را تضمین کند.
اهداف حرفه حسابداری
از دیدگاه آیین رفتار حرفه ای ، اهداف حرفه حسابداری عبارت از دستیابی به بهترین اصول و ضوابط حرفه ای، اجرای عملیات در بالاترین سطح ممکن، براساس اصول و ضوابط مذکور و به طور کلی تأمین منافع عمومی است. تحقق این اهداف مستلزم تأمین موارد زیر است :
اعتبار ـ جامعه به اطلاعات و سیستمهای اطلاعاتی قابل اتکا و معتبر نیاز دارد.
حرفهای بودن ـ افراد حرفه ای در زمینه حسابداری حرفه ای باید به سادگی توسط صاحبکاران، کارفرمایان و سایر اشخاص ذینفع، قابل تشخیص و شناسایی باشند.
کیفیت خدمات ـ اطمینان از اینکه کلیه خدمات ارائه شده توسط حسابداران حرفه ای با بالاترین کیفیت ممکن انجام می‌شود.
اطمینان ـ استفاده کنندگان از خدمات حسابداران حرفه ای باید مطمئن شوند چارچوبی برای رفتار حرفه ای وجود دارد که ناظر بر ارائه آن خدمات می باشد.
اصول بنیادی حرفه ی حسابداری
لازمه دستیابی به اهداف حرفه حسابداری توسط حسابداران حرفه ای، پایبندی به اصول بنیادی زیر است :
درستکاری ـ حسابدار حرفه ای در انجام خدمات حرفه ای خود باید درستکار باشد.
بیطرفی ـ حسابدار حرفه ای باید بیطرف باشد و نباید اجازه دهد هرگونه پیش داوری، جانبداری، تضاد منافع یا نفوذ دیگران، بیطرفی او را در ارائه خدمات حرفه ای مخدوش کند.
صلاحیت و مراقبت حرفه ای ـ حسابدار حرفه ای باید خدمات حرفه ای را با دقت، شایستگی و پشتکار انجام دهد. وی همواره موظف است میزان دانش و مهارت حرفه ای خود را در سطحی نگاه دارد که بتوان اطمینان حاصل کرد، خدمات وی به گونه ای قابل قبول و مبتنی بر آخرین تحولات در حرفه و قوانین و مقررات ارائه می شود.خدمات حقوقی
رازداری ـ حسابدار حرفه ای باید به محرمانه بودن اطلاعاتی که درجریان ارائه خدمات حرفه ای خود بدست می آورد توجه کند و نباید چنین اطلاعاتی را بدون مجوز صریح صاحبکار یا کارفرما، استفاده و یا افشـا کند؛ مگر آنکـه از نظر قانونی یا حرفهای حق و یا مسئولیت افشای آنرا داشته باشد.رفتار حرفهای حسابداران
رفتار حرفهای ـ حسابدار حرفه ای باید به گونه ای عمل کند که باحسن شهرت حرفه ای او سـازگـار باشـد و از انجـام اعمالی بپرهیـزد کـه ممکن است اعتبـار حرفـه را خدشـه دار کند.
اصول و ضوابط حرفه ای ـ حسابدار حرفه ای باید خدمات حرفه ای را مطابق اصول و ضوابط حرفه ای مربوط انجام دهد و همچنین درخواستهای صاحبکار یا کارفرمای خود را به گونه ای با مهارت و دقت انجام دهد که با الزامات درستکاری، بیطرفی و درمورد حسابداران حرفه ای مستقل با استقلال وی نیز سازگار باشد.
–صلاحیت حرفهای در خصوص حسابداران
مفهوم صلاحیت حرفه ای دربرگیرنده دو جنبه اساسی زیر است :
کسب صلاحیت حرفه ای- کسب صلاحیت حرفه ای نیازمند برخورداری از تحصیلات عالی است که براساس ضوابط تشکلهای حرفهای مربوط از طریق آموزشهای ویژه، کارآموزی، گذراندن امتحانات و کسب تجربیات حرفه ای تکمیل می شود.
حفظ صلاحیت حرفه ای- حفظ صلاحیت حرفه ای مستلزم آگاهی مستمر از تغییر و تحولات حرفه (شامل نظرات جدید درباره اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی و قوانین و مقررات مربوط ) به ویژه بکارگیری برنامه‌ای است که دراثر اجرای آن اطمینان حاصل شود خدمات حرفه ای (بااستفاده از یک سیستم کنترل کیفی مناسب ) با کیفیت مطلوب و در انطباق بااصول و ضوابط حرفه ای ارائه می شود.
حسابداران حرفه ای نباید به دارا بودن تخصصها یاتجربیاتی تظاهر کنند که فاقد آنند .رفتار حرفهای حسابداران
رازداری
حسابداران حـرفه ای باید اطلاعاتی را که درباره امور صاحبکار یـا کارفرما بدست می آورند محرمانه تلقی کنند. این امر حتی پس از خاتمه ارتباط حسابدار حرفه ای با صاحبکار یا کارفرما نیز ادامه می یابد. اطلاعات مربوط به صاحبکار یا کارفرما باید همواره محرمانه محسوب شود و حسابدار حرفه ای مجاز به افشای آن نیست، مگر آنکه مجوز صاحبکار یا کارفرما دریافت شود یا الزامات قانونی یا حرفه ای، ارائه یا افشای آن اطلاعات را ایجاب کند.
حسابداران حرفه ای باید اطمینان یابند کارکنان تحت نظر آنان و اشخاصی که از آنها مشاوره و یا خدمت دریافت می شود نیز، اصل رازداری را رعایت می کنند.
اصل رازداری تنها به عدم افشای اطلاعات محدود نمی شود، بلکه حسابدار حرفه ای را ملزم می کند که از اطلاعات گردآوری شده به نحوی مناسب حفاظت کند، اطلاعات مزبور را درجهت منافع خود یا اشخاص ثالث استفاده نکند و چنان نیز رفتار ننماید که گوئی از این گونه اطلاعات استفاده می کند.رفتار حرفهای حسابداران
به طور کلی مواردی که حسابداران حرفه ای مجاز به افشای اطلاعات می باشند به شرح زیر است :
زمانی که کارفرما یا صاحبکار مجوز افشای اطلاعات را صادر کند. دراین حالت، حسابداران حرفه ای باید منافع کلیه اشخاص ثالثی را نیز که ممکن است از این امر متأثر شود، درنظر گیرند.
مواردی که قانون افشای اطلاعات خاصی را الزامی می کند.
هنگامی که حسابدار حرفه ای موظف یا محق به افشای اطلاعات باشد ازجمله :
در رعایت الزامات اصول و ضوابط حرفه ای.
در جهت حفظ منافع حرفه ای خود در دعاوی حقوقی.
در انجام بررسی های کیفی توسط تشکل حرفه ای مربوط.
خدمات مالیاتی
حسابدار حرفهای می تواند با ارائه خدمات مالیاتی در چارچوب قوانین و مقررات و رعایت درستکاری و بیطرفی، صاحبکار یا کارفرمای خود را در بهترین موقعیت مالیاتی قـرار دهـد. درچنین شـرایطـی تهیـه و نگهداری پشتوانه‌هایی معقول، تصور هرگونه اقدام غیرمجاز به نفع صاحبکار یا کارفرما را منتفی می کند.
حسابدار حرفهای نباید به گونه‌ای رفتار کند که صاحبکار یا کارفرما تصور نماید هیچ ایرادی به اظهارنامه مالیاتی تهیه شده و مشاوره های ارائه شده وارد نیست، بلکه باید اطمینان یابد که صاحبکار یا کارفرما از محدودیتهای مترتب براین گونه خدمات و اینکه نتایج حاصل الزاماً با نظرات مقامات مالیاتی منطبق نمی باشد، آگاه است.
حسابدار حرفهای در مواردی که اظهارنامه مالیاتی یا خدمات مالیاتی دیگری توسط یا به کمک او تهیه و ارائه می شود باید به صاحبکار یا کارفرما یادآوری کند که مسئولیت اطلاعات ارائه شده اساساً با صاحبکار یا کارفرما است. حسابدار حرفه ای همچنین باید اطمینان یابد که اظهارنامه مالیاتی یا خدمات مالیاتی مزبور براساس اطلاعات دریافتی به گونه‌ای مناسب تهیه و ارائه شده است.
رهنمودها یا نظرات مالیاتی ارائه شده به صاحبکار و یا کارفرما که می تواند دارای آثار بااهمیت باشد باید به صورت مناسب در پرونده‌ها نگهداری شود.
حسابدار حرفهای درصورتی که دلایلی مبنی بر وجود هریک از موارد زیر درباره اظهارنامه مالیاتی یا اطلاعات ارائه شده داشته باشد باید از پذیرش کار و یا ادامه ارائه خدمات خودداری کند:
اطلاعات ارائه شده نادرست یا گمراه کننده باشد.
اطلاعات، بدون دقت کافی تهیه شده باشد یا درباره صحت و سقم آن، مدارک و مستنداتی دردست نباشد.
اطلاعات به نوعی حذف یا دستکاری شده باشد که بتواند باعث گمراهی مقامات مالیاتی شود.
حسابدار حرفهای در تهیه اظهارنامه مالیاتی معمولاً براطلاعاتی که صاحبکار یا کارفرما دراختیـار او می گذارد اتکا می کند، به شرط اینکه اطلاعات مذکور معقول به نظر برسد.
چنانچه حسابدار حرفه ای از عدم ارائه اظهارنامه مالیاتی و یا از وجود اشتباه یا عدم درج اطلاعات بااهمیت در یکی از اظهارنامه های مالیاتی مربوط به سنوات قبل (اعم ازاینکه خود در تهیه آن دخالت داشته یا نداشته باشد) آگاهی یابد موظف است :
الف ـ اشتباه یا عدم درج اطلاعات را بلافاصله به صاحبکار یا کارفرما اطلاع دهد و توصیه کند اقدام لازم جهت اطلاع مقامات مالیاتی به عمل آید. اطلاع موارد فوق توسط حسابدار حرفه ای به مراجع ذیربط، تنها درصورت وجود الزامات قانونی مجاز است. درغیراین صورت مسئولیتی متوجه حسابدار حرفه ای نیست.
اگر صاحبکار یا کارفرما اقدام لازم را به عمل نیاورد، حسابدار حرفه ای باید ابتدا به صاحبکار یا کارفرما اطلاع دهد که انجام کار توسط وی درارتباط با آن اظهارنامه و سایر اطلاعات ارائه شده درباره مالیات مقدور نیست و سپس در مورد ادامه همکاری با صاحبکار یا کارفرما در سایر امور حرفه ای تصمیم گیری کند.
درصورتی که به حسابدار حرفه ای پیشنهاد مشاوره یا خدمات مالیاتی جدیدی ارائه شود قبل از قبول کار باید درصورت وجود مشاور قبلی، دلایل قطع ارتباط او را باکارفرما یا صاحبکار جویا شود.
دعاوی حقوقی
چنانچه حسابدار حرفهای مستقل و صاحبکار درگیر یک دعو‌ای حقوقی باشند ممکن است استقلال و بیطرفی حسابدار حرفهای تحت تأثیر قرار گیرد. در این‌گونه موارد حسابدار حرفهای باید متناسب با ماهیت دعو‌ای حقوقی در باره پذیرش یا ادامه‌کار تصمیم‌گیری کند.
ارتباط طولانی کارکنان ارشد با یک صاحبکار
بکارگیری کارکنان ارشد در ارتباط با یک صاحبکار برای سالهای متمادی ممکن است تهـدیـدی برای استقلال باشد. در چنین شرایطی حسابدار حرفهای مستقل باید اقداماتی را به منظور حصـول اطمینـان از حفظ استقلال و بی طرفی انجام دهد.
صلاحیت حرفه ای
حسابدار حرفهای مستقل باید از پذیرش خدمات حرفهای که فاقد صلاحیت لازم برای انجام آن است، خود داری کند. درصورتی که حسابدار حرفهای برای انجام بخشی از خدمات حرفهای خود به خدمات کارشناسی نیاز داشته باشد می‌تواند ضمن قبول انجام کار، از این خدمات استفاده کند.
حق الزحمه
حسابدار حرفهای مستقل که انجام خدمات حرفهای را می‌پذیرد باید این خدمات را با درستکاری و بیطرفی و براساس اصول و ضوابط فنی مربوط انجام دهد. این امر مستلزم دستیابی به مهارت و معلوماتی است که از طریق کارآموزی و تجربه بدست می‌آید. به خاطر ارائه این‌گونه خدمات حرفهای است که حسابدار حرفهای مستقل محق به دریافت حق‌الزحمه خود است.
حق‌الزحمه‌های حرفهای باید با درنظر گرفتن موارد زیر، متناسب با ارزش خدمات حرفهای انجام شده برای صاحبکار باشد :
مهارت و دانشی که برای آن خدمات مورد نیاز است.
سطح آموزش و تجربه افرادی که برای انجام آن خدمات مورد نیاز است.
زمانی که برای انجام آن خدمات مورد نیاز است.
میزان مسئولیتی که انجام خدمات موردنظر ایجاد می‌کند.
حمایت از همکاران حرفهای
حسابدار حرفهای، به‌ویژه هنگامی که نسبت به همکاران خود از اختیارات بیشتر یا سمت بالاتری برخوردار است، باید به‌گونه‌ای رفتار کند که هریک از همکاران وی بتواند در باره موضوعات حسابداری مربوط به خود، رأسآ قضاوت و تصمیم‌گیری کند و او تنها به شکلی حرفهای به حل و فصل اختلاف‌نظرهای احتمالی بپردازد.
صلاحیت حرفه ای
هنگامی که انجام کار خاصی به حسابدار حرفهای تحت استخدامی واگذار شود که دارای آموزش و تجربه لازم برای انجام آن نیست، وی باید کارفرما را از میزان تخصص و تجربه خود و ضرورت استفاده از کمک و راهنمایی دیگران آگاه کند.
ارائه اطلاعات
از حسابدار حرفهای انتظار می‌رود اطلاعات مالی را به‌گونه‌ای کامل، صادقانه و حرفهای ارائه کند، به طوری که در چارچوب ضوابط مربوط، قابل فهم باشد .
اطلاعات مالی و غیرمالی باید به روشی نگهداری شود که به‌وضوح بیان‌کننده ماهیت واقعی رویدادهای تجاری، داراییها و بدهیها باشد و این رویدادها به روش صحیح طبقه‌بندی و به‌موقع ثبت شود. حسابدار حرفهای برای تأمین این اهداف باید آنچه را که در توان دارد، انجام دهد.